مقدمه

بازار ساز خودکار (Automated Market Maker) که به اختصار آن را AMM می‌نامیم، پیچیده تر از آن است که بنظر می رسد.

تیم تحلیلی رادین می پردازد به این که بازار ساز خودکار (AMM) چیست و چگونه عمل می کند.

آیا تا به حال فکر کرده اید که صرافی های غیرمتمرکز (DEX) چگونه معاملات را انجام می دهند و قیمت دارایی ها را مشخص می کنند؟

برخلاف صرافی های سنتی، صرافی های غیرمتمرکز از بازار ساز خودکار (AMM) برای فعال کردن یک سیستم تجاری که مستقل، دارای قابلیت نقدشوندگی و خودکار است، استفاده می کنند.

برای درک بهتر بازار ساز خودکار در ادامه با ما همراه باشید.

بازار سازی (Market Making) چیست؟

قبل از اینکه به نکات فنی مربوط به بازار ساز خودکار بپردازیم، باید مفهوم بازارسازی را از چشم انداز مالی بررسی کنیم.

بازارسازی همانطور که از نام آن پیداست، فرایند تامین قیمت دارایی ها و تأمین همزمان نقدینگی بازار است. به عبارت دیگر، یک بازار ساز برای یک دارایی مالی نقدینگی ایجاد می کند. همچنین بازار ساز باید راهی برای پاسخگویی به درخواست های معامله گران پیدا کند. در نتیجه به نوبه خود در قیمت گذاری دارایی مذکور نقش دارد.

به عنوان مثال، فرض کنید صرافی بیت کوین از دفتر سفارشات و سیستم تطبیق سفارشات برای تسهیل معاملات بیت کوین استفاده می کند. در اینجا، دفتر سفارش قیمت های موردنظر معامله گران برای خرید و فروش بیت کوین را ثبت می کند.

از طرف دیگر، سیستم تطبیق سفارشات، سفارش خرید و فروش را مطابقت داده و تسویه می کند. این سیستم به طور خودکار جدیدترین قیمتی که بیت کوین معامله شده را به عنوان قیمت بازار درنظر گرفته می شود.

در برخی موارد که تعداد طرف های تجاری برای معامله کافی نیست، گفته می شود که بازار دچار کمبود نقدینگی شده یا مستعد لغزش است. لغزش زمانی اتفاق می افتد که پردازش حجم زیاد سفارشات باعث می شود قیمت دارایی بالا یا پایین برود و نوسان داشته باشد.

برای جلوگیری از این اتفاق، برخی از صرافی ها خدمات حرفه ای را در قالب کارگزاران، بانک ها و دیگر سرمایه گذاران نهادی برای تامین نقدینگی به کار می گیرند. این نهادها با ارائه سفارشات خرید که متناسب با سفارشات معامله گران است، اطمینان حاصل می کنند که همیشه افرادی برای معامله با آنها وجود دارند. فرآیند تامین نقدینگی همان چیزی است که ما آن را بازار سازی می نامیم و واحدهایی که نقدینگی را ارائه می دهند، بازار ساز هستند.

اکنون که درک کرده اید بازارسازی چیست، درک عملکرد یک بازارساز خودکار آسان تر است.

پس Automated Market Maker چیست؟

طبق توضیحات بالا، واضح است که سازندگان بازار ارزهای دیجیتال به طور شبانه روزی تلاش می کنند تا با ارائه سطح نقدینگی مناسب، نوسان قیمت را کاهش دهند.

اگر راهی برای دموکراتیزه کردن این فرایند وجود داشته باشد به گونه ای که افراد عادی بتوانند به عنوان بازار ساز عمل کنند، چه می شود؟ اینجاست که بازار ساز خودکار وارد عمل می شود.

بر خلاف معاملات متمرکز، صرافی های غیر متمرکز، دفتر ثبت سفارشات، سیستم های تطبیق سفارش و نهادهای مالی را که به عنوان بازار ساز عمل می کنند از بین می برند.

برخی از پروتکل های غیرمتمرکز عبارتند از: Uniswap ،Sushi ،Curve و Balancer هستند. هدف آنها حذف ورود اشخاص ثالث است تا کاربران بتوانند معاملات را مستقیماً از کیف پول شخصی خود انجام دهند.

به این ترتیب، اکثر فرایندها توسط قراردادهای هوشمند اجرا و اداره می شوند.

به عبارت دیگر، بازار ساز خودکار به معامله گران اجازه می دهد تا با استفاده از قراردادهای هوشمند برنامه ریزی شده، درجهت تامین نقدینگی و قیمت گذاری فعالیت داشته باشند.

این مفهوم بازار ساز خودکار را توصیف می کند، اما مفهوم فرایندها و سیستم های اساسی دخیل در این امر را خیر.

Automated Market Maker :

یک معامله گر خودکار است که بدون احتیاج به شما، در صرافی غیرمتمرکز معامله انجام می دهد.

یک معامله گر حرفه ای است که برای صرافی نقدینگی را فراهم می کند.

سیستمی است که از طریق معاملات خودکار نقدینگی را تأمین می کند.

Automated Market maker چگونه عمل می کند؟

اولین و مهمترین نکته این است که بازار ساز خودکار نوعی پروتکل صرافی غیرمتمرکز است که برای قیمت گذاری دارایی ها به یک فرمول ریاضی متکی است.

همچنین توجه داشته باشید که این پروتکل به افراد اجازه می دهد که به یک تامین کننده نقدینگی تبدیل شوند.

فرمول بازار ساز خودکار می تواند در هر پروتکلی متفاوت باشد. برای توضیح بیشتر این موضوع، بیایید ارز دیجیتال یونی ساپ (Uniswap) را موردبررسی قرار دهیم. این پروتکل از معادله ساده x * y = k پیروی می کند که در آن X مقدار دارایی A و Y مقدار دارایی B را نشان می دهد. K نیز یک مقدار ثابت است. بنابراین، صرف نظر از تغییرات ارزش دارایی های A یا B، محصول آنها همیشه باید برابر با یک مقدار ثابت باشد.

توجه داشته باشید که فرمول معادله فوق، تنها یکی از فرمول هایی است که برای تعادل AMM ها استفاده می شود.

بالانسر (Balancer) از فرمول پیچیده تری استفاده می کند که از طریق آن به پروتکل خود اجازه می دهد تا حداکثر هشت توکن را در یک استخر جمع کند.

این درست است که AMM ها از روش های مختلفی استفاده می کنند، اما درواقع همه آنها برای عملکرد صحیح به نقدینگی احتیاج دارند. به این ترتیب، این پروتکل ها سهمی از استخرهای نقدینگی و توکن های حاکمیتی را به تامین کنندگان نقدینگی اختصاص می دهند. به عبارت دیگر، به ازای هر تراکنشی که در صرافی غیرمتمرکز انجام می شود، کارمزد دریافت می کنید.

همچنین تا وقتی که سود کسب می کنید، توکن های تامین کننده نقدینگی را هم دریافت خواهید کرد که نشان دهنده سهم شما از استخر نقدینگی است. همچنین از طریق این توکن ها شما واجد شرایط دریافت کارمزد به عنوان درآمد منفعل می شوید. شما می توانید این توکن ها را در پروتکل های دیگری که آنها را برای فرصت های کشت سود می پذیرند، سرمایه گذاری کنید. برای برداشت سهم خود از استخر نقدینگی، باید توکن های خود را پس بدهید.

نکته دیگری که باید در مورد AMM ها بدانید این است که آنها برای آربیتراژ ایده آل هستند. برای کسانی که با این اصطلاح آشنا نیستند، آربیتراژ یعنی سود گرفتن از بازار های مالی. کسانی که از استراتژی آربیتراژ استفاده می کنند، از آربیتراژ در بازار های مالی سود می برند. آنها دارایی ها را با قیمت پایین تری در یک صرافی خریداری می کنند و بلافاصله در صرافی دیگری با نرخ های بالاتر می فروشند. هرگاه بین قیمت توکن های جمع شده و نرخ ارز بازارهای خارجی تفاوت وجود داشته باشد، این افراد می توانند چنین توکن هایی را بفروشند یا خریداری کنند تا زمانی که نوسانات بازار برطرف شود.

ضرر ناپایدار (Impermanent Loss) چیست؟

اگرچه بازار ساز خودکار سود قابل توجهی به تامین کننده های نقدینگی ارائه می‌دهد، اما ریسک‌های زیادی هم وجود دارد. شایع ترین آن ضرر ناپایدار است. این پدیده زمانی بوجود می‌آید که نسبت قیمت دارایی ها در یک مجموعه نقدینگی تغییر کند. تامین کننده هایی که وجوه خود را در استخرهای آسیب دیده واریز کرده اند، به طور خودکار متحمل ضرر می شوند. هرچه نوسان قیمت بیشتر باشد، این ضرر بیشتر خواهد بود. با این حال، به یک دلیل این ضرر ناپایدار نامیده می‌شود.

با توجه به تغییر قیمت، توصیه می شود توکن های داخل استخر را برداشت نکنید؛ زیرا امکان اینکه میزان ضرر کم شود، وجود دارد. ضرر هنگامی از بین می‌رود که قیمت توکن‌ها به مقدار اولیه‌ای که در آن واریز شده‌اند، برگردد. کسانی که قبل از بازگشت قیمت‌ها وجوه خود را برداشت می‌کنند دائماً ضرر می‌کنند. با این وجود این امکان وجود دارد که درآمد دریافتی از طریق هزینه‌های معاملاتی بتواند چنین خساراتی را پوشش دهد.

سخن پایانی

طی دو سال گذشته، بازار ساز خودکار جایگاه خود را بعنوان سیستم های جدیدی برای معاملات غیرمتمرکز ثابت کرده اند. در این مدت، شاهد ظهور تعداد زیادی از صرافی های غیرمتمرکز (DEX) هستیم که بصورت مداوم باعث حباب قیمتی دیفای (DeFi) می شوند. گرچه این به معنای بی عیب و نقص بودن این رویکرد نیست، اما پیشرفت های ثبت شده در 12 ماه گذشته نشان دهنده خدماتی است که بازار ساز خودکار ارائه می دهد. باید دید در آینده چه اتفاقی می افتد.