صرافی غیرمتمرکز (DEX) چیست؟

صرافی‌های غیرمتمرکز یا DEX  ،صرافی‌های ارز دیجیتال هستند که اصول اصلی فضای کریپتو را کاملاً رعایت می‌کنند.

عملکرد آنها متکی به قراردادهای هوشمند و مدل‌های مبتنی بر بلاک‌چین است که به کاربران امکان می‌دهد از ناشناس بودن، فراگیری مالی و طیف گسترده‌ای از پروژه‌های کریپتو بهره ببرند.

اما کاربرانی که می‌خواهند این ابزارهای سیستم مالی توزیع‌شده را کشف کنند، باید از خطرات احتمالی آگاه باشند. در این مقاله، ویژگی‌های اصلی صرافی‌های غیرمتمرکز، نحوه عملکرد آنها و تفاوت‌های اصلی آن با پلتفرم‌های متمرکز را پوشش می‌دهیم.

ویژگی‌های DEX

صرافی‌های غیرمتمرکز کریپتو، پلتفرم‌هایی هستند که راهی را برای معامله‌گران فراهم می‌کنند تا ارزهای دیجیتال را به‌صورت همتا به همتا مبادله کنند و دیگر نیازی به‌واسطه برای مبادله ارزهای دیجیتال ندارند.

استفاده از قراردادهای هوشمند امکان انجام معاملات مستقیم را فراهم می‌کند. این صرافی‌ها مبتنی بر بلاک‌چین هستند و شامل الزامات از پیش تعیین شده‌ای می‌باشند که برای انجام صحیح تراکنش باید برآورده شوند.

برای استفاده از DEX، نیازی به ثبت‌نام یا ایمیل نیست. در عوض شما به یک کیف پول سازگار با قراردادهای هوشمند روی شبکه صرافی نیاز دارید. هرکسی که یک گوشی هوشمند متصل به اینترنت دارد می‌تواند از خدمات مالی ارائه شده توسط DEX استفاده کند. این ابزارها به شما امکان می‌دهند از بسیاری از خدمات ارائه شده توسط فضای DeFi، همراه با قابلیت مدیریت معاملات خود در حریم خصوصی کامل بهره‌مند شوید.

حفظ حریم خصوصی در واقع یکی از تفاوت‌های اصلی بین DEXها و صرافی‌های متمرکز (CEX) می‌باشد.

تفاوت بین صرافی‌های غیرمتمرکز و صرافی‌های متمرکز چیست؟

حریم خصوصی که یکی از ارزش‌های اصلی بازار ارز دیجیتال می‌باشد، در صرافی‌های غیرمتمرکز رعایت می‌شود. کاربران می‌توانند از یک سیستم مالی که به جزئیات شخصی آنها نیاز ندارد، استفاده کنند و به‌خاطر حذف واسطه، هزینه‌های کمتری را بابت تراکنش پرداخت کنند.

بااین‌حال، بسیاری از کاربران CEX را که شبیه به مؤسسات مالی سنتی است، ترجیح می‌دهند.

برای درک بهتر هر دو پروتکل، در اینجا تفاوت‌های اصلی بین DEX و CEX بیان شده است:

• ارزهای دیجیتال و فیات: CEXها به کاربران اجازه می‌دهند که هم از ارزهای دیجیتال و هم از فیات استفاده کنند، درحالی‌که DEXها فقط اجازه معامله ارزهای دیجیتال را می‌دهند. این می‌تواند نقطه‌ضعف DEXها برای آن دسته از معامله گران و سرمایه‌گذارانی باشد که می‌خواهند از ارزهای سنتی استفاده کنند یا دانش کافی برای کار با جفت ارزهای دیجیتال را ندارند.
• پایگاه‌داده مرکزی: CEXها مسئولیت معاملات و سپرده‌های کاربران را بر عهده می‌گیرند، درحالی‌که هر معامله DeFi مستقیماً در بلاک‌چین ثبت می‌شود. همان‌طور که اشاره کردیم، صرافی‌های DeFi با فراهم‌کردن تراکنش‌های همتا به همتا، هیچ پایگاه‌داده متمرکزی برای مدیریت تراکنش‌ها ندارد.
• نقدینگی: CEXها از دفتر سفارش استفاده می‌کنند تا این امکان را برای خریداران و فروشندگان فراهم کنند که همتای خود را هنگام معامله پیدا کنند. صرافی‌های متمرکز می‌توانند سطوح بالایی از نقدینگی را حفظ کنند، زیرا می‌توانند هر عملیاتی را که برای حفظ چنین نقدینگی لازم است متمرکز کنند. علاوه بر این، آنها از کمک معامله گران نهادی برخوردار هستند و به آنها اجازه می‌دهد در مقایسه با صرافی‌های غیرمتمرکز سطوح لغزش کمتری را داشته باشند. لغزش یکی از ریسک‌های اصلی استفاده از DEX است و زمانی اتفاق می‌افتد که قیمت یک دارایی در زمان تکمیل معامله با قیمتی که در زمان شروع معامله داشت متفاوت باشد که نتیجه مستقیم نوسانات زیاد است.
• اعتماد: وقتی از CEX استفاده می‌کنید، کلیدهای خصوصی خود را به صرافی می‌سپارید. کلیدهای خصوصی مانند گذرواژه‌های حساب‌های مالی شما هستند که برای اثبات مالکیت دارایی‌های خود، امضای تراکنش‌ها، اجازه نقل‌وانتقال و مدیریت وجوه به آن‌ها نیاز دارید.
• تأیید حساب: CEXها مانند مؤسسات مالی سنتی کار می‌کنند و به اطلاعات شخصی شما نیاز دارند و باید حساب خود را مطابق رویه‌های KYC (مشتری خود را بشناسید) که توسط پلتفرم‌های CeFi در نظر گرفته شده است تأیید کنید. ساختار DEX ریسک طرف مقابل را کاهش می‌دهد، یعنی این خطر که یکی از طرف‌های درگیر در تجارت یا هر قرارداد دیگری به تعهدات خود عمل نکند. به همین دلیل، آنها نیازی به ثبت‌نام یا تأیید حساب شما ندارند، زیرا مجبور نیستند هرگونه اختلاف احتمالی را مدیریت کنند.
• مقررات: اقدامات نظارتی CEX ، سرمایه‌گذاران نهادی بیشتری را جذب می‌کند و این یکی از دلایلی است که CEXها عموماً نقدینگی بیشتری دارند.

بنابراین، هر دو DEX و CEX دارای مزایا و معایب هستند. DEXها فراگیر هستند، اما می‌توانند مشکلات نقدینگی را تجربه کنند. CEXها متمرکز هستند، اما به افراد اجازه می‌دهند فیات را به ارز دیجیتال تبدیل کنند.

چگونه از DEX استفاده کنیم؟

همان‌طور که اشاره کردیم، صرافی‌های ارز دیجیتال در DeFi  به‌صورت همتا به همتا کار می‌کنند، یعنی هیچ مرجع مرکزی تراکنش‌ها را مدیریت نمی‌کند و به خریداران و فروشندگان اجازه می‌دهد معاملات و حساب‌های خود را به طور مستقل و ناشناس مدیریت کنند.

برای استفاده از صرافی‌های غیرمتمرکز، فقط کافی است که کیف پول DeFi خود را متصل کنید. به دلایلی که قبلاً ذکر کردیم، صرافی‌های DeFi موفق شدند ریسک طرف مقابل را کاهش دهند، بنابراین برای شناسایی نیازی به ثبت‌نام و اشتراک‌گذاری اطلاعات شخصی خود در پلتفرم نخواهید داشت .

کیف پول‌های دیفای

استفاده از کیف پول‌های DeFi به این معنی است که شما تنها مسئول کلیدهای خصوصی خود هستید و آنها را به پلتفرم نمی‌سپارید. این به شما امکان می‌دهد تا به طور کامل دارایی‌های خود را کنترل کنید. اما این یک جنبه منفی دارد و آن این است که اگر کلیدهای خصوصی خود را گم کنید، هیچ‌کس نمی‌تواند به شما کمک کند تا دوباره به وجوه خود دسترسی پیدا کنید، بنابراین همیشه باید آنها را به روشی امن ذخیره کنید.

بازارسازان خودکار (AMM)

اگر صرافی‌های DeFi تنها با اتصال خریداران و فروشندگان کار می‌کرد، قیمت دارایی‌ها در پلتفرم‌های معاملاتی غیرمتمرکز کریپتو تا حد زیادی با قیمتی که در سایر صرافی‌ها یافت می‌شود متفاوت بود؛ بنابراین، نمی‌تواند کاربران را جذب کند و تمام مزایای ارائه شده توسط صرافی‌های غیرمتمرکز بی‌فایده خواهد بود. DEXها سیستمی را توسعه دادند تا قیمت‌ها را منصفانه نگه دارد و سطح نقدینگی خوبی داشته باشد.

این سیستم از بازارسازان خودکار (AMMs) تشکیل شده است: آنها برای جمع‌آوری اطلاعات در مورد قیمت‌ها در صرافی‌های مختلف به اوراکل‌های بلاک‌چین متکی هستند و استخرهای نقدینگی را کنترل می‌کنند. این سیستم نقدینگی ارائه شده توسط کاربران را جمع‌آوری می‌کند و بازارهایی را نشان می‌دهد که مردم می‌توانند از آنها برای تجارت استفاده کنند.

نقدینگی بیشتر به ثبات بیشتر مربوط می‌شود، بنابراین DEXها سیستم‌هایی را برای پاداش دادن به ارائه‌دهندگان نقدینگی توسعه دادند. اما معمولاً این پاداش‌ها شامل هزینه‌های ثابت LP است. این ممکن است منعکس‌کننده نوسانات بازار نباشد، زیرا LPهایی که نقدینگی را برای بازارهای بی‌ثبات فراهم می‌کنند، می‌توانند زیان بیشتری را تجربه کنند و با مشکلاتی مانند زیان دائمی مواجه شوند.

برای یافتن راه‌حل‌های جدید برای معایب اصلی DEX، برخی از صرافی‌های غیرمتمرکز از سیستم‌های مختلفی برای پاداش دادن به LP استفاده می‌کنند.

به‌عنوان‌مثال، KyberSwap  از پروتکل Dynamic Market Maker (DMM) برای انعکاس بهتر نوسانات بازار و به حداکثر رساندن پاداش برای ارائه‌دهندگان نقدینگی خود استفاده می‌کند. در این مدل، کارمزد LP ثابت نیست، بلکه باتوجه‌به نوسانات تنظیم می‌شود: اگر بازاری نوسان داشته باشد، هزینه‌های LP بالاتری دریافت می‌شود. اگر بازار ثبات بیشتری داشته باشد، هزینه‌ها کاهش می‌یابد.

Uniswap  از سیستم متفاوتی استفاده می‌کند: به ارائه‌دهندگان نقدینگی بر اساس سطوح مختلف پاداش می‌دهد، تا ریسک‌های موجود در مجموعه را بهتر منعکس کند. لایه 0.05٪ با توکن‌های پایدار بهتر عمل می‌کند، درحالی‌که ردیف‌های 0.3٪ و 1٪ برای استخرهای پرخطرتر مناسب هستند.

مثال دیگر Bancor است که به ارائه‌دهندگان نقدینگی اجازه می‌دهد تا بر روی دارایی‌های منفرد، تمرکز کنند تا بدون نیاز به تأمین نقدینگی برای جفت‌های کریپتو، بازدهی کسب کنند.

مزایای استفاده از صرافی‌های غیرمتمرکز

با یک صرافی غیرمتمرکز، تجارت کریپتو را می‌توان به طور مستقل و بدون نیاز به هیچ مرجع مرکزی مدیریت کرد و این امکان را برای کاربران فراهم می‌کند تا دارایی‌ها و کلیدهای خصوصی خود را به همراه تعدادی مزیت دیگر داشته باشند:

• طیف گسترده‌ای از پروژه‌های کریپتو: در DEXها می‌توانید هم پروژه‌های محبوب ارز دیجیتال و هم پروژه‌هایی را که در مراحل ابتدایی خود هستند پیدا کنید.

•DEXبه طورکلی ایمن‌تر از CEX است: یک صرافی DeFi از قراردادهای هوشمند استفاده می‌کند تا به‌درستی کار کند و امکان تراکنش‌های همتا به همتا را فراهم کند؛ بنابراین، اگر شرایط تعیین شده در قرارداد برآورده نشود، آن قرارداد اجرا نمی‌شود. علاوه بر این، هر کاربر یک کیف پول متفاوت برای مدیریت وجوه دارد و تنها یک مرجع همه تراکنش‌ها را مدیریت نمی‌کند که این امر حمله هکرها به کاربران را دشوارتر می‌کند.

• می‌توانید بدون به اشتراک گذاشتن اطلاعات شخصی خود از DEX استفاده کنید: این یک مزیت بزرگ برای همه کسانی است که در کشورهای درحال‌توسعه زندگی می‌کنند و همچنین برای کسانی که می‌خواهند کنترل کاملی بر امور مالی خود در اقتصادهای توسعه‌یافته داشته باشند.

نتیجه نهایی